Η χρυσή εποχή του περασμένου αιώνα έλαβε τέλος με την ιστορικών διαστάσεων αποβιομηχάνιση της πόλης.
Του Διονύση Ζακυνθινού
Με την αναγγελία της είδησης του θανάτου του Φαίδωνα Στράτου, τον Οκτώβριο του 2019, δόθηκε το ερέθισμα ώστε να διαβάσουμε διάφορα αφιερώματα για την «Πειραϊκή – Πατραϊκή».
Θυμηθήκαμε την άνοδο και τις ημέρες δόξας της θρυλικής επιχείρησης, κυρίως το τέλος της, για το οποίο οι εργαζόμενοι έκαναν ό, τι μπορούσαν για να το αποτρέψουν. Μάταιος κόπος.
Το κλείσιμο της, που συνέπεσε περίπου χρονικά με το «λουκέτο» στη Χαρτοποιία Λαδόπουλου, σφράγισε συμβολικά την αποβιομηχάνιση της Πάτρας, σηματοδοτώντας το τέλος μιας ολόκληρης εποχής.
Άλλωστε, πάνω – κάτω, εκείνα τα χρόνια, τη δεκαετία του 1990, κι άλλα εμβληματικά εργοστάσια στην αχαϊκή πρωτεύουσα έκλεισαν, όπως η «Pirelli» και η «ΜΙΣΚΟ», αν και για διαφορετικούς λόγους που άπτονταν μεταβολών στον επιχειρηματικό χάρτη.
Κάθε «λουκέτο» και καημός, μια πονεμένη ιστορία, με δεκάδες, εκατοντάδες ανέργους.
Μια ολόκληρη πόλη στηριζόταν σε έναν σοβαρό παραγωγικό ιστό που συνέθεταν τα εργοστάσια της. Χιλιάδες Πατρινοί (και όχι μόνο) δούλευαν σ’ αυτά, χιλιάδες οικογένειες έτρωγαν ψωμί είτε άμεσα είτε έμμεσα από τη βιομηχανική παραγωγή.
«Ήξερα πότε πλήρωνε ο Λαδόπουλος», μας είπε κάποτε παλαιός έμπορος. Κι αυτό γιατί οι δόσεις που έβαζαν οι έμποροι στους πελάτες που τις ζητούσαν καθορίζονταν ανάλογα με τις ημέρες μισθοδοσίας των εργατών στις βιομηχανίες. Με άλλα λόγια, η τοπική αγορά ήξερε πότε θα «ζεσταινόταν». Ήταν κάθε φορά που πλήρωναν τα εργοστάσια.
Επομένως, όταν τα φουγάρα τους έπαψαν να καπνίζουν, η αχαϊκή πρωτεύουσα ένιωσε να χάνεται η γη κάτω από τα πόδια της.
«Πειραϊκή – Πατραϊκή»: Ήταν «κολοσσός»
«Ντύνει, στολίζει, νοικοκυρεύει». Με το διαφημιστικό αυτό σλόγκαν η «Πειραϊκή – Πατραϊκή» υπήρξε για πολλά χρόνια ο ηγέτης της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας.
Η παρακμή της ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1970, με τις πετρελαϊκές κρίσεις και τις αυξημένες απαιτήσεις των εργαζομένων, που συνοδεύονταν από μαζικές απεργίες.
Το 1981 η επιχείρηση προσπάθησε να επεκταθεί στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια αγορά. Όμως, το υπεράριθμο προσωπικό, οι συχνές κυβερνητικές παρεμβάσεις και οι αλόγιστες δαπάνες σε νέες επενδύσεις, που δεν εναρμονίζονταν με τους νόμους της αγοράς, είχαν τελικά ως αποτέλεσμα η επιχείρηση να «πνιγεί» στα χρέη.
Το 1984 εντάχθηκε με τον περίφημο νόμο 1386 στις «προβληματικές εταιρείες» και κρατικοποιήθηκε.
Στη συνέχεια, το πρόγραμμα «εξυγίανσης» του 1990, που προέβλεπε μείωση της παραγωγικής δραστηριότητας και απολύσεις, δεν είχε ουσιαστικό αποτέλεσμα. Για τέσσερα χρόνια, από το 1992 έως το 1996, οι εργαζόμενοι συντηρούσαν κάθε τόσο τα μηχανήματα και ήλπιζαν ότι με πορείες, διαπραγματεύσεις και καταλήψεις κτιρίων, θα μπορούσαν να «αναστήσουν» την επιχείρηση.
Το 1996, η μεγαλύτερη κλωστοϋφαντουργία της Ελλάδας θα περνούσε και τυπικά στην ιστορία, με τα περιουσιακά της στοιχεία να εκποιούνται έναντι πινακίου φακής.
Χαρτοποιία Λαδόπουλου: Την «έφαγε» ο ανταγωνισμός
Η Χαρτοβιομηχανία Λαδόπουλου στην Πάτρα αποτελούσε για πολλές δεκαετίες ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια του είδους του στην Ελλάδα.
Ιδρύθηκε το 1928, μπήκε σε λειτουργία το 1931, και ακολούθησε μία ανοδική διαδρομή ανάπτυξης. Στα καλύτερα της χρόνια επιδόθηκε σε έναν ανελέητο ανταγωνισμό με την Αθηναϊκή Χαρτοποιία, που οδήγησε σε μια ξέφρενη κούρσα επενδύσεων, πολλά δάνεια, υπερχρέωση και τελικά στην πτώχευση και των δυο.
Για τη Χαρτοποιία Λαδόπουλου αυτή ήλθε το 1984, όταν η επιχείρηση κηρύχθηκε προβληματική. Το 1986 έγινε οικονομική εκκαθάριση και αμέσως μετά την ανέλαβε ο Οργανισμός Οικονομικής Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων (Ο.Α.Α.Ε.). Τότε το εργοστάσιο βγήκε σε πλειστηριασμό και το 1988 ανέλαβε νέα διοίκηση.
Ως εταιρεία «ΕΓΛ Χαρτοποιίες Δυτικής Ελλάδας» απασχολούσε 391 εργαζόμενους και εκπόνησε σχέδιο εκσυγχρονισμού των εργοστασίων Πάτρας και Αιγίου.
Το 1990 αγοράστηκαν σύγχρονα μηχανήματα από τη Γερμανία. Ήταν η ύστατη προσπάθεια για να σωθεί.
Οι τίτλοι τέλους μπήκαν ένα χρόνο αργότερα, το 1991, με τις απολύσεις των εργαζομένων, την καταβολή αποζημιώσεων και την οριστική παύση λειτουργίας.
Τα «λουκέτα» με αριθμούς
Κοντολογίς, από το 1990 και μετά, αρκετές πάλαι ποτέ κερδοφόρες επιχειρήσεις έκλεισαν, βυθίζοντας την περιοχή στην ανεργία και τη φτώχεια.
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους και προκαλούν θλίψη και μελαγχολία, ιδίως αν αναλογιστούμε ότι πίσω απ’ αυτούς βρίσκονται άνθρωποι, οικογένειες που έμειναν στο δρόμο.
Συνοπτικά, στην Πάτρα έκλεισαν:
• Η «Πειραϊκή – Πατραϊκή», η οποία απασχολούσε 4.000 εργαζόμενους.
• Η χαρτοβιομηχανία Λαδόπουλου με 1.200 εργαζόμενους.
• Το εργοστάσιο ελαστικών της πολυεθνικής «Pirelli», με 500 εργαζόμενους.
• Η καλτσοβιομηχανία «Madison» με 250 εργαζόμενους.
• Το εργοστάσιο οινοποιίας «ΒΕΣΟ», με 300 εργαζόμενους.
• Το εργοστάσιο ιματισμού «Ντρέσκο» με 200 εργαζόμενους.
• Το εργοστάσιο ζυμαρικών «ΜΙΣΚΟ», με 150 εργαζόμενους.
• Η χαρτοποιία «Delica», με 70 εργαζόμενους.
